Βιβλιοκριτική του Νίκου Β. Καρατζένη, για το βιβλίο «Αχυρά Ξηρομέρου» του Βαγγέλη Κουτιβή.

Βιβλιοκριτική του Νίκου Β. Καρατζένη, για το βιβλίο «Αχυρά Ξηρομέρου» του Βαγγέλη Κουτιβή
Προς: Πολιτιστικούς συλλόγους Αετού και Κατούνας
Τούτες τις μέρες (αρχές Απρίλη 2005) ο καλός μου φίλος Μπάμπης Τσελεπής από τον Πρόδρομο, μου έστειλε το βιβλίο του Ευαγγέλου Κουτιβή: «ΑΧΥΡΑ ΞΗΡΟΜΕΡΟΥ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ», που είναι συνέκδοση των πολιτιστικών συλλόγων της Αθήνας: Αετού «Ο Μπούμστος» και Κατούνας «Φίλλιπος ο Ακαρνάν», 126 σελίδων, το περιεχόμενο του οποίου αφορά στην ιστορική πορεία ενός ορεινού χωριού του Ξηρομέρου, των ΑΧΥΡΩΝ, που είναι κυριολεκτικά φωλιασμένο στις παρυφές του «υψηλόφρονος» Περγαντί.
Ο φίλος μου ο Μπάμπης συνόδευσε το δώρο του με ένα σημείωμα έντονα λυρικό και συγκινητικό διότι ανακάλυψε στις σελίδες του, αναφορά στις ρίζες της οικογένειάς του καθ’ ότι η γιαγιά του Ευθυμία, έλκη την καταγωγή της από τη γενιά των Μπακογεωργαίων για την οποία γίνεται λόγος στο βιβλίο αυτό.

Διάβασα με πολύ ενδιαφέρον το πόνημα του Ευαγγέλου Κουτιβή διότι μου ξύπνησε μνήμες χαμένες στα τοπία των παιδικών μου χρόνων από την εποχή 1942 που ως νομάδες κτηνοτρόφοι, ξεχειμάζαμε στα λιβάδια του Αετού με άλλους συγγενείς μας. Πολλά ακούσματα μου είναι συνυφασμένα με τους περίφημους νερόμυλους των Αχυρών που άλεθαν το καλαμπόκι για τις ροκίσιες κουλούρες των νομάδων.
Εϊναι ένα όμορφο αισθητικά, καλοτυπωμένο βιβλίο με οργανωμένη ταξινόμηση της ύλης, με αρκετά ιστορικά και λαογραφικά στοιχεία, με έξοχες φωτογραφίες, κατάσπαρτο από ποιητικούς τόνους των δύο κατεξοχήν πονεμένων ποιητών των Τζουμέρκων, Κρυστάλλη και Κοτζιούλα, οι οποίοι εξύμνησαν με πάθος τους καημούς και τις λαχτάρες της αποσταμένης και λησμονημένης αγροτιάς της πατρίδας μας.

Με μια κατατοπιστική εισαγωγή τοποθετούνται τα «Αχυρά» στο χώρο και στο χρόνο, ο αναγνώστης πληροφορείται για την ονομασία του χωριού και την προέλευση των κατοίκων του. Ιδιαίτερο λαογραφικό ενδιαφέρον παρουσιάζει το κεφάλαιο Ε, στο οποίο ο Ευάγ. Κουτιβής περιγράφει με λόγο λιτό και άμεσο την επαγγελματική και αγροτοποιημένη ζωή των ξωμάχων των Αχυρών και δίνει την αγωνία τους να κρατηθούν όρθιοι στη ζωή με τη σκληρή βιοπάλη και με οδηγό τον αυγερινό που λάμπει στις τραχιές κορυφές του Μπούμστου, του βουνού συμβόλου για τους Ακαρνάνες, που τους δίδαξε αξιοπρέπεια, εντιμότητα, φιλοπονία, καρτερικότητα και δημιουργικότητα.
Οι φωτογραφίες από τα παλιά Αχυρά, που παραπέμπουν σε τοπία του Θόδωρου Αγγελόπουλου, κόβουν την ανάσα και συγκλονίζουν διότι αποτελούν αψευδείς μάρτυρες μιας εποχής που έφυγε χωρίς επιστροφή «στου κύκλου τα γυρίσματα που αναπαμό δεν έχουν» μιας εποχής στερημένης βέβαια από υλικά αγαθά και ανέσεις, πλούσιας όμως σε αισθήματα, συναισθήματα και αξίες ηθικές, κοινωνικές, ανθρωπιστικές.
Ο Ευάγ. Κουτιβής είναι κυριευμένος από ρομαντισμό, νοσταλγία και τοπολατρία και ως ξηρομετρίτης προσέφερε ένα πόνημα περισυλλογής. Έχει αφομοιωμένες τις συγκινησιακές παραδόσεις της γενέτειράς του και πάσχισε να τις μεταλαμπαδεύσει στους νεώτερους. Έχει όμως βαθιά επίγνωση της αδυναμίας του «ν’ αποδώσει σε μια κόλλα χαρτί ολόκληρο, έναν κόσμο γεμάτο εικόνες, γεμάτο ήχους και μουσικές, έναν κόσμο γεμάτο από της μνήμες μιας ζωής που πέρασε», όπως εκμυστηρεύεται ο ίδιος στη σελίδα 67 του βιβλίου του.
Ελπίζουμε πως το μεράκι του για την ιστορία και τα ήθη του τόπου του δε θα τον εγκαταλείψει και πως θα επανέλθει στο μέλλον με θέρμη και πείρα να δώσει αυτά που σχεδιάζει και οραματίζεται. Πάντως το βιβλίο «των Αχυρών» θα αποτελεί πηγή για τον ερευνητή της ιστορίας του Ξηρομέρου, κιβωτό μνήμης για κάθε Αχυριάτη και ευχάριστο ανάγνωσμα για τον απλό ή λόγιο άνθρωπο που έζησε τη ζωή του χωριού ή την έζησαν οι πρόγονοί του. Αξίζουν συγχαρητήρια στους ανθρώπους των δύο πολιτιστικών συλλόγων, που προέβησαν στην έκδοση του βιβλίου του Ε. Κουτιβή διότι η ενέργεια τους αυτή σηματοδοτεί έμπρακτη αναγνώριση του πνευματικού έργου ενός ανθρώπου, το οποίο θα αποτελέσει παρακαταθήκη για τους μεταγενέστερους να καταγίνονται με πνευματικές ενασχολήσεις, σε μια εποχή που το πνεύμα χειμάζεται από την υλιστική μέθη και απειλείται από την επέλαση του κυκλών της λεγόμενης παγκοσμιοποίησης, η οποία ισοπεδώνει έθνη, λαούς και κοινωνικές ομάδες.

Νίκος Β. Καρατζένης
Φιλόλογος – Συγγραφέας
Φιλιπιάδα Πρέβεζας
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Η Κατούνα», Ιανουάριος 2005, σελ 14.)